حجت (لقب امام زمان)برای حضرت ولی عصر (ارواحناله‌الفدا)، حضرت مهدی (علیه‌السلام ) القابی ذکر شده است که یکی از آن القاب حجت می‌باشد. ۱ - یک نمونه از القاب حضرت مهدیاز القاب حضرت مهدی (علیه‌السلام) حجت می‌باشد که حجت از نظر لغت، به معنای برهان و دلیل است که با آن، حریف را قانع یا دفع کنند و جمع آن حجج و حجاج است. این کلمه در قرآن مجید در موارد مختلفی به کار رفته است؛ از جمله: «لئلا یکون للناس علی الله حجة بعد الرسل و کان الله عزیزا حکیما؛ تا اینکه برای مردم، پس از فرستادن پیامبران، در مقابل خدا بهانه و حجتی نباشد و خدا توانا و حکیم است». و نیز: «قل فلله الحجة البالغة فلو شاء لهداکم اجمعین؛ بگو برهان رسا (حجت) ویژه خداوند سبحانه و تعالی است و اگر او می‌خواست، قطعا همه شما را هدایت می‌کرد». ۱.۱ - مفهوم حجت در ادبیاتدر ادبیات گفتاری و نوشتاری شیعه، حجت دو مفهوم وصفی هم سنگ دارد: ۱. مفهومی وصفی و عام که دربارۀ هردلیل و برهان الهی چون پیامبران و امامان علیهم‌السّلام یا عقل به کار برده می‌شود و این دلیل همواره در زمین بر انسان آشکار است؛ ازاین رو در روایت امام کاظم (علیه‌السّلام) آمده است که فرمود: خداوند سبحانه و تعالی را بر مردم دو حجت است: یکی ظاهر که آن عبارت است از پیامبران و رهبران دینی و دیگری باطن که آن عقول مردم است. (ان لله علی الناس حجتین حجة ظاهرة و حجة باطنة فاما الظاهرة فالرسل و الانبیاء و الائمة علیهم‌السّلام و اما الباطنة فالعقول...) پیامبران و اوصیای آنان (علیهم‌السّلام) به این دلیل حجت نامیده شده‌اند که خداوند سبحانه و تعالی به وجود ایشان، بر بندگان خود احتجاج کند. آنان همچنین دلیل بر وجود خدا هستند و گفتار و کردارشان دلیل بر نیاز مردم به قانون آسمانی است. بر اساس روایات فراوانی، زمین هرگز از حجت خالی نیست؛ چنان که از امام رضا (علیه‌السّلام) پرسیده شد: آیا زمین از حجت خالی می‌ماند؟ حضرت فرمود: «اگر زمین از حجت خالی باشد، اهلش را فرومی برد. (لو بقیت بغیر امام لساخت) ۲. مفهوم وصفی خاصی که از نگاه شیعه، حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) آخرین حجت الهی است؛ ازاین رو به حجة بن الحسن العسکری (علیهماالسلام) شهرت دارد. [۶]
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۲۵، ح ۶.
[۷]
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۹۷، ص۳۴۳.
داود بن قاسم گوید: از امام دهم (علیه‌السّلام) شنیدم که فرمود: جانشین من، پسرم حسن است. شما نسبت به جانشین پس از جانشین من چه حالی خواهید داشت؟ عرض کردم: خداوند سبحانه و تعالی مرا قربانت کند؛ چرا؟ فرمود: برای آن که شخص او را نمی‌توانید ببینید و ذکر او به نام مخصوصش روا نیست. عرض کردم: پس چطور او را یاد کنیم؟ فرمود: بگویید حجت از خاندان محمد (صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم) . [۹]
محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۸، ح ۱۳.
در بیشتر روایات، این لقب به صورت الحجة من آل محمد به کار رفته است. ۲ - معانی به کار رفتهاین واژه در چند معنا به کار رفته است که عبارتند از: حجت بن الحسن که منظور امام دوازدهم شیعیان حضرت مهدی علیه السلام می باشد، حجت در لغت، حجت در منطق، حجت در اصول، حجت شرعی،حجت نقلی. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۱۶۳، برگرفته از مقاله «حجّت». |